รำพลายชุมพล เป็นการแสดงชุดหนึ่งที่ตัดตอนมาจากการแสดงละครเรื่องขุนช้างขุนแผน ตอนพระไวยแตกทัพ โดยผู้รำจะเป็นตัวพลายชุมพล ซึ่งปลอมตัวเป็นมอญเพื่อออกไปสู้รบกับพี่ชาย คือพระไวย เนื่องจากความไม่เข้าใจกัน

การแต่งกาย แต่งตัวเป็นชาย นุ่งสนับเพลา และผ้าตาหมากรุก ใส่เสื้อแขนยาว เอาชายเสื้อไว้ในชายผ้านุ่ง ใช้ผ้าตาคาดเอวทับ สวมเสื้อกั๊กลงยันต์ทับเสื้อแขนยาว ที่คอจะผูกผ้าประเจียดสีขาว โพกศีรษะแบบมอญด้วยผ้าสีทับทิม ในมือผู้แสดงจะมีหอกเป็นอุปกรณ์ในการแสดง

ดนตรีที่ใช้ประกอบการแสดง นิยมใช้วงปี่พาทย์มอญ เพลงร้องประกอบการแสดง ใช้เพลงมอญดูดาว

แล้วจัดแจงแต่งกายพลายชุมพล (ซ้ำ)
ปลอมตนเป็นมอญใหม่ดูคมสัน นุ่งผ้าตาหมากรุกของรามัญ (ซ้ำ)
ใส่เสื้อลงยันต์ย้อมว่านยา คอผูกผ้าประเจียดของอาจารย์ (ซ้ำ)
อมอ่านเสกผงผัดหน้า คาดตะกรุดโทนทองของบิดา (ซ้ำ)
โพกผ้าสีทับทิมริมขลิบทอง ถือหอกสัตตะโลหะชนะชัย (ซ้ำ)
เหมือนสมิงมอญใหม่ดูไวว่อง ขุนแผนขี่สีหมอกออกลำพอง (ซ้ำ)
ชุมพลขึ้นกระเลียวผยองนำโยธา

โอกาศที่ใช้แสดง