ข่าว ศิลป วัฒนธรรม (เพลง)

ท่ารำเพลงหน้าพาทย์การรำของครูผู้ประกอบพิธีในพิธีไหว้ครูโขน-ละคร


พิธีไหว้ครูโขน-ละคร ครูผู้ประกอบพิธีมีความสำคัญสูงสุด ปฏิบัติหน้าที่เป็นผู้นำในการประกอบพิธีไหว้ครู ด้วยการอ่านโองการบูชาครู เชิญครูลงมาสิงสถิตในมณฑลพิธี และถวายเครื่องสังเวยกระยาบวช เป็นการพลีกรรมให้กับครูที่เป็นเทพเจ้า มนุษย์ อสูรและวานร ตลอดจนภูตผีปีศาจทั้งสิ้น ในขณะประกอบพิธีผู้ประกอบพิธีจะต้องรำเพลงหน้าพาทย์สำคัญหลายเพลง ทั้งนี้เป็นการรำที่เป็นบทบาทเฉพาะตัวและรำนำศิษย์ หน้าพาทย์ต่างๆ นั้น มีความหมาย 2 ประการคือ
1. ความหมายที่เป็นการแสดงความคารวะบูชาของศิษย์ที่มีต่อครู ได้แก่ หน้าพาทย์เชิด (ถวายเครื่อง) ซึ่งเป็นการถวายเครื่องพลีกรรม หน้าพาทย์โปรยข้าวตอก เป็นการสมโภชบูชาด้วยข้าวตอก ดอกไม้ และหน้าพาทย์กราวรำ (รำส่งครู) เป็นการแสดงความยินดีที่การประกอบพิธีไหว้ครู สำเร็จลุลวงด้วยดี บทบาทการรำในตอนนี้ กล่าวได้ว่าเป็นบทบาทของผู้ประกอบพิธีซึ่งในขณะนั้นปฏิบัติหน้าที่ในฐานะหัวหน้าคณะศิษย์

2. ความหมายที่เป็นการแสดงบทบาทพระภรตฤาษี ที่เสด็จมาประกอบพิธี เช่น หน้าพาทย์พราหมณ์เข้า เป็นการเข้ามาสู่มณฑลพิธีของพระภรตฤาษี (ปัจจุบันมีความหมายถึงการสมมุติเป็นพราหมณ์ผู้ทรงศีลเข้ามาสู่มณฑลพิธี) หน้าพาทย์เสมอเถร เสมอสามลา เป็นการเข้ามาเพื่อประกอบพิธีครอบ หน้าพาทย์พราหมณ์ออกเป็นการกลับไปสู่ทิพวิมาน บทบาทการรำในตอนนี้เป็นบทบาทของพระถรตฤาษี ซึ่งกล่าวได้ว่าเป็นการรำในบทบาทของเทพเจ้า มิใช่เป็นการรำที่มีความหมายถึงผู้ประกอบพิธี
ความสำคัญของการรำในขณะประกอบพิธี มิใช่เพียงองค์ประกอบในการไหว้ครูโขนละครเท่านั้น แต่เป็นส่วนที่สำคัญยิ่งของการประกอบพิธี เป็นการสร้างบรรยากาศให้การประกอบพิธีมีความสมจริง ความศักดิ์สิทธิ์ เพื่อให้บรรลุถึงจุดประสงค์ของการประกอบพิธี คือการแสดงความกตัญญูด้วยการบวงสรวงบูชา
ในบทนี้จะเป็นการวิเคราะห์ กระบวนท่ารำและความหมายเพลงหน้าพาทย์ที่ครูผู้ประกอบพิธีร่ายรำในการประกอบพิธีไหว้ครู โดยการสัมภาษณ์ อ. ประเมษฐ์ บุณยะชัย (2545) การสังเกตในพิธีไหว้ครู และเอกสารที่เกี่ยวข้อง ท่ารำเพลงหน้าพาทย์ที่ปรากฎอยู่ในพระตำราไหว้ครูโขนละครของคุณครูทองสุข ทองหลิม ประกอบด้วย 7 เพลง หน้าพาทย์ คือ

1. เพลงหน้าพาทย์พราหมณ์เข้า
2. เพลงหน้าพาทย์พราหมณ์ออก
3. เพลงหน้าพาทย์เสมอเถร
4. เพลงหน้าพาทย์เสมอสามลา
5. เพลงหน้าพาทย์เชิด (ถวายเครสังเวย)
6. เพลงหน้าพาทย์โปรยข้าวตอก
7. เพลงหน้าพาทย์กราวรำ


ชมแล้ว [ 4218 ] 04 มิ.ย. 52 17:36 โดย sweety